Paribasan
Paribasan
|
A
1. Adhang-adhang
tètèsé êmbún.
Njagakaké barang mung sak olèh olèhé.
2. Adigang,
adigúng, adigunå
Ngêndêlaké kakuwatané, kaluhurané lan kapintêrané
3. Aji gódhóng
garíng.
Wis ora ånå ajiné/asór banget
4. Ånå catúr
mungkúr.
Ora gelem ngrungókaké rêrasan kang ora bêcík
5. Ånå daulaté
ora ånå bêgjané.
Arep nêmu kabêgjan, ning ora sidå.
6. Ånå gulå ånå
sêmut.
Panggonan síng akèh rêjêkiné, mêsti akèh sing nêkani.
7. Anak polah
båpå kêpradah.
Tingkah polahé anak dadi tanggungané wóng tuwå.
8. Anggênthóng
umós.
Wóng kang ora biså nyimpen wêwadi.
9. Angón mångså.
Golèk waktu kang prayogó kanggo tumindak.
10. Angón ulat
ngumbar tangan.
Ngulataké kaanan yèn limpé banjur dicólóng.
11. Arêp jamuré
êmoh watangé.
Gêlêm kêpenaké ora gêlêm rêkasané.
12. Asu rêbutan
balúng.
Rebutan barang kang sêpélé.
13. Asu bêlang
kalúng wang.
Wóng asór nangíng sugíh.
14. Asu gêdhé
mênang kêrahé.
15. Wóng kang
dhuwúr pangkaté,
mêsthi baé luwih gêdhé panguwasané
16. Asu marani
gebúk.
Njarag marani bêbaya.
17. Ati béngkong
olèh óncóng.
Wóng duwé niyat ålå oléh dalan. |
B
1. Bålådéwå
ilang gapité.
Ilang kakuwatané/kaluhurané.
2. Banyu
pinêrang ora bakal pêdhót.
Pasulayané sêdulur ora bakal medhótake pasêdulurane.
3. Bathang
lêlaku.
Lunga ijèn ngambah panggonan kang mbêbayani.
4. Blåbå wudå.
Saking lomane nganti awake dhéwé ora kêduman.
5. Bèbèk mungsuh
mliwís.
Wóng pintêr mungsuh pådhå wóng pintêr.
6. Bêcík kêtitík
ålå kêtårå.
Bêcik lan ålå bakal kêtårå ing têmbé mburiné.
7. Bêlo mèlu
sêton.
Manút grubyúk ora ngêrti karêpé.
8. Bêras wutah
arang bali mênyang takêré.
Barang kang wís owah ora bakal bali kaya mauné.
9. mBidhúng api
rowang.
Ethók-éthók nulúng nangíng sêjatiné arêp ngrusuhi.
10. Blilu tau
pintêr durúng nglakoni.
Wóng bodho nanging sêríng nglakóni, luwih pintêr karo wóng pintêr nanging durung tau nglakóni.
11. Bubuk olèh
lèng.
Wóng duwé niyat ålå olèh dalan.
12. Búng príng
petúng.
Bocah kang lónggór (gêlis gêdhé).
13. Buntêl kadút,
ora kinang ora udút.
Wóng nyambút gawe bóróngan ora olèh mangan lan udut /rokok.
14. mBuru ucêng
kélangan dhêlêg.
Mburu barang sêpélé malah kélangan barang kang luwíh gêdhé.
15. Busúk
kêtêkúk, pintêr kêblingêr.
Síng bodho lan síng pintêr pådhå nêmu cilåkå. |
C
1. Carang
canthèl.
Ora diajak gunêman nanging mèlu-mèlu ngrêmbug.
2. Car-cór kåyå
kurang janganan.
Ngómóng cêplas-cêplós ora dipikir dhisik.
3. Cathók gawèl.
Sênêng cawé cawé mêsthi ora diajak gunêman.
4. Céból nggayúh
lintang.
Kêkarêpan kang mokal bakal kêlakón.
5. Cêcak nguntal
cagak.
Gêgayuhan kang ora imbang kekuwatan.
6. Cêdhak cèlèng
boloté.
Cêdhak karo wong ålå bakal katut ålå.
7. Cêdhak kêbo
gupak.
Cêdhak karo wong ålå bakal katut ålå.
8. Ciri wanci
lêlai ginawa mati.
Pakulinan ålå ora biså diowahi yèn durung nganti mati.
9. Cincing-cincing
mêksa klêbus.
Karêp ngirid nanging malah êntèk akèh.
10. Criwis cawís.
Sênêng maido nanging yó sênêng mènèhi/muruki.
11. Cuplak
andhêng – andhêng yèn ora pêrnah panggonan bakal disingkiraké.
Wóng kang njalari ålå, bêcík disingkiraké. |
D
1. Dadiyå banyu
emóh nyawuk, dadiyå gódhóng emóh nyuwèk, dadiyå sukêt emóh nyênggút.
Wis ora gêlêm nyanak / såpa arúh.
2. Dahwèn ati
opèn.
Nacad nangíng mbênêrake wong liya.
3. Dhandhang
diunèkaké kuntúl, kuntúl diunèkaké dhandhang.
Ålå diunèkaké bêcí, bêcík diunèkake ålå.
4. Déså måwå
cårå, negårå måwå tåtå.
Saben panggonan duwé cårå utåwå adat dhéwé dhéwé.
5. Dhêmit ora
ndulít, sétan ora doyan.
Tansah diparingi slamêt ora ånå kang ngrusuhi.
6. Digarókake dilukókake.
Dikóngkón nyambút gawe abót.
7. Didhadhungå
medhót, dipalangånå mlumpat.
Wóng kang kêncêng karêpé, ora kênå dipênggah manèh.
8. Diwènèhi ati
ngrógóh rêmpêla.
Wis diwènèhi sêthithík, malah njaluk kang akèh.
9. Dóm sumurup
ing banyu.
Laku sêsidhêman kanggo mêruhi wêwadi.
10. Dudu sanak
dudu kadang, yèn mati mèlu kélangan.
Sênajan wóng liya nèk nêmoni rêkasa bakal dibélani.
11. Dukå yayah
sanipi, jåjå bang mawingå wingå.
Wóng kang nêsu banget.
12. Dudutan lan
anculan.
Pådhå kêthikan, síng siji éthok-éthok ora ngêrti.
13. Durúng ilang
pupak lêmpuyangé.
Wóng kang dianggêp bocah cilík durung ngêrti åpå-åpå.
14. Durúng pêcus
kêsêlak bêsús.
Durúng sêmbada nanging kêpingín síng ora-ora. |
E
1.
Éman
éman ora keduman.
Karêp éman malah awaké dhéwé ora kêduman.
2.
Êmban
cindé êmban siladan.
Pilíh kasíh ora adíl.
3.
Êmbat
êmbat cêlarat.
Wóng nyambút gawé kanthi ngati-ati bangêt.
4.
Êmprít
abuntút bêdhúg.
Pêrkara síng mauné sêpélé dadi gêdhé.
5.
Êndhas
gundhúl dikêpêti.
Wís kêpénak ditambahi kêpénak manèh.
6.
Êndhas
péthak kêtiban êmpyak.
Wóng kang bola-bali nêmu cilaka.
7.
Ênggon
wêlut didoli udhèt.
Panggoné wóng pintêr dipamèri kapintêran síng ora sêpirowå.
8.
Êntèk
ngamèk kurang golèk.
Olèhé, ngunèni/nyênèni sakatogé.
9.
Êntèk
jaraké.
Wís êntèk kasugihané.
10.
Ésuk
dhêlé soré témpé.
Wóng kang ora têtêp atiné (méncla – ménclé). |
G
1.
Gagak
nganggo lar mêrak.
Wóng asór (cilík) tumindak kaya wóng luhúr (gêdhé).
2.
Gajah
alingan sukêt têki.
Laír lan batine ora pådhå, mêsti bakal kêtårå.
3.
(ng)
Gajah êlar.
Sarwå gêdhé lan dhuwur kêkarêpané.
4.
Gajah
ngidak rapah.
Nrajang wêwalêr dhéwé.
5.
Gajah
pêrang karo gajah, kancíl mati ing têngah.
Wóng gêdhe kang pådhå pasulayan, wóng cilík síng dadi korban.
6.
Garang
garíng.
Wóng sêmugíh nangíng sêjatiné kêkurangan.
7.
Gawé
luwangan nggo ngurugi luwangan.
Golèk utangan kanggo nyaúr utang síng dhisík.
8.
Gayúk-gayúk
tuna, nggayúh nggayúh lupút.
Samubarang kang dikarêpaké ora bisa kêturutan.
9.
Gliyak-gliyak
tumindak, sarèh pakolèh.
Sênajan alon-alon anggoné tumindak, nangíng bisa kalêksanan kêkarêpané.
10.
Golèk
banyu bêníng.
Mêguru golèk kawruh síng bêcík.
11.
Golèk-golèk
kêtêmu wóng luru-luru.
Karêpe arêp golèk utangan malah diutangi (dijaluki utang).
12.
Gupak
puluté ora mangan nangkané.
Mèlu rêkasa nangíng ora mèlu ngrasakaké kêpénak.
13.
Idu
didilat manèh.
Murungaké janji síng wís diucapaké.
14.
Iwak
lumêbu wuwu.
Wóng kêna apus kanthi gampang. |
J
1.
(n)Jagakaké
êndhógé si blórók.
Njagakaké barang kang durung mêsti ånå lan orané.
2.
(n)Jajah
désa milang kori.
Lêlungan mênyang êndi-êndi.
3.
Jalmå
angkårå mati murkå.
Nemoni cilåkå jalaran angkårå murkané.
4.
(n)Jalukan
ora wèwèhan.
Sênêng njaluk ora gêlêm mènèhi.
5.
Jati
kêtlusupan ruyúng.
Kumpulané wóng bêcik klêbon wóng ålå.
6.
Jaran
kêrubuhan êmpyak.
Wóng wís kanji (kapók) bangêt.
7.
Jarít
lawas ing sampiran.
Duwé kapintêran nangíng ora digunakaké.
8.
Jêr
basuki måwå béa.
Samubarang gêgayuhan mbutuhaké wragat.
9.
(n)Jujú
muwúl.
Prakårå kang nambah-nambahi rêkåså.
10.
(n)Junjúg
ngêntêbaké.
Ngalêmbana nangíng duwe niyat ngasoraké. |
K
1.
Kacang
ora ninggal lanjaran.
Kabiasané anak niru wóng tuwané.
2.
Kadang
konang.
Gêlêm ngakóni sêdulur mung karo síng sugíh.
3.
Kalah
cacak mênang cacak.
Samubarang pênggawéyan luwíh bêcík dicoba dhisík biså lan orané.
4.
Kandhang
langít, bantal ombak, kêmúl mégå.
Wóng síng ora duwé papan panggonan
5.
Katépang
ngrangsang gunúng.
Kagêdhen karêp/panjångkå mokal biså kelakón.
6.
Katón
kåyå cempåkå sawakúl.
Tansah disênêngi wóng akèh.
7.
Kåyå
banyu karo lêngå.
Wóng kang ora bisa rukún.
8.
Kakèhan
gludhúg kurang udan.
Akèh omongé ora ånå nyatané.
9.
Kêbanjiran
sêgårå madu.
Nêmu kabêgjan kang gêdhé bangêt.
10.
Kêbat
kliwat, gancang pincang.
Tumindak kêsusu mêsthi ora kêbênêran.
11.
Kêbo
bulé mati sétra.
Wóng pintêr níng ora ånå síng mêrlókaké.
12.
Kebo
ilang tómbók kandhang.
13.
Wís
kélangan ngêtokaké wragat manèh kanggo nggoleki malah ora kêtêmu pisan.
14.
Kêbo
kabótan sungu.
Rêkåså mergå kakèhan anak.
15.
Kêbo
lumumpat ing palang.
Ngadili prakårå ora nganggo watón.
16.
Kêbo
mulíh menyang kandhangé.
Wóng lunga adóh bali mênyang omah manèh.
17.
Kêbo
nusu gudèl.
Wóng tuwa jalúk wurúk wóng ênóm.
18.
Kêgêdhèn
êmpyak kurang cagak.
Kêgêdhèn kakêrêpan nangíng kurang sêmbada.
19.
Kajugrugan
gunúng mênyan.
Olèh kabêgjan kang gêdhé bangêt.
20.
Kêkudhúng
welulang macan.
Ngapusi nggawé jênêng wóng kang diwêdèni.
21.
Kêlacak
kêpathak.
Ora bisa mungkír, jalaran wís kabuktèn.
22.
Kêna
iwaké åjå nganti buthêg banyuné.
Síng dikarêpaké kêlakon níng åjå nganti gawée rusak/ramé.
23.
Kêncana
katon wingka.
Sênajan apík nangíng ora disênêngi
24.
Kêndêl
ngringkêl, dhadhag ora godak.
Ngaku kêndêl tur pintêr jêbu1 jiríh tur bodho.
25.
Kênès
ora èthès.
Wóng sugíh umúk nangíng bodho.
26.
Kêplók
ora tómbók.
Wóng sênêngané maido thók, ora gêlêm mélu cawé-cawé.
27.
Kéré
munggah balé.
Batúr dipèk bojo karo bêndarané
28.
Kéré
nêmoni malêm.
Wóng kang bêdhighasan / sêrakah.
29.
Kêrot
ora duwé untu.
Duwé kekarêpan níng ora duwé bandha/wragat.
30.
Kêrubuhan
gunúng.
Wóng nêmóni kêsusahan síng gêdhé bangêt.
31.
Kêsandhúng
ing råtå, kêbêntus ing tawang.
Oleh cilåkå síng ora dinyånå nyånå.
32.
Kêtula-tula
kêtali.
Wóng kang tansah nandhang sêngsara.
33.
Kêthèk
saranggón.
Kumpulan wóng kang tindak ålå.
34.
Kléyang
kabúr kanginan, ora sanak ora kadang.
Wóng síng ora duwé panggónan utåwå omah síng têtêp.
35.
Klênthíng
wadah masin.
Angèl ninggalaké pakulinan tumindak ålå.
36.
Kongsi
jambúl wanên.
Nganti tumêkan tuwå bangêt.
37.
Krókót
ing galêng.
Wóng kang mlarat banget.
38.
Kriwikan
dadi grójógan.
Prakårå kang maune cilík dadi gêdhé.
39.
Kumênthus
ora pêcús.
Sênêng umúk nanging ora sêmbada.
40.
Kurúng
munggah lumbúng.
Wóng asór/cilík didadèkaké wóng gêdhé.
41.
Kuthúk
nggéndhóng kêmiri.
Manganggo kang sarwå apík/aji liwat dalan kang mbêbayani.
42.
Kutúk
marani sundúk ulå marani gêpúk.
Njarag marani bebåya.
43.
Kuncúng
nganti têmêka gêlúng.
Suwe bangêt anggoné ngêntèni.
44.
Ladak
kêcangklak.
Wóng kang angkúh nêmóni pakéwúh margå tumindaké dhéwé.
45.
Lahang
karóban manís.
Rupané bagús/ayu túr luhúr bêbudèné.
46.
Lambé
satumang kari sêmêrang.
Dituturi bola-bali mêksa ora digugu.
47.
Lanang
kêmangi.
Wóng lanang kang jirèh.
48.
Lêgan
golèk mómóngan.
Wís kêpénak malah golèk rêkasa.
49.
Lumpuh
ngideri jagad.
Duwe kekarepan kang mokal keturutan. |
M
1.
Maju
tatu mundúr ajúr.
Prakårå kang sarwå pakéwúh.
2.
Matang
tunå numbak luput.
Tansah lupút kabèh panggayuhané.
3.
Mbuang
tilas.
Éthok-éthok ora ngêrti marang tumindaké kang ålå síng lagi dilakoni.
4.
Mênêng
widårå ulêran.
Katón antêng nanging sêjatiné ala atiné.
5.
Mêntung
kojå kêna sêmbaginé.
Rumangsané ngapusi, nangíng sêjatiné malah kêna apus.
6.
Mêrangi
tatal.
Mêntahi rêmbug kang wís matêng.
7.
Mikúl
dhuwúr mêndhêm jêro.
Biså njunjúng drajat wóng tuwå.
8.
Milíh-milíh
têbu olèh bolèng.
Kakèhan milíh, wêkasan olèh kang ora bêcík.
9.
Mrójól
sêlaning garu.
Wóng kang lupút såkå bêbåyå.
10.
Mubra-mubru
mblabar madu.
Wóng síng sarwå kêcukupan. |
N
1.
Nabók
nyilih tangan.
Tumindak ålå kanthi kóngkónan wóng liyå.
2.
Ngagar
mêtu kawúl.
Ngójók-ngójóki supåyå dadi pasulayan, nanging síng diójók-ójóki ora mêmpan.
3.
Ngajari
bèbèk nglangi.
Pênggawéyan síng ora ånå paédahé.
4.
Ngalasake
negårå.
Wóng síng ora manut pranatan negårå.
5.
Ngalem
lêgining gulå.
Ngalembånå kapintêran wóng kang pancèn pintêr/sugíh.
6.
Ngaturake
kidang lumayu.
Ngaturaké barang kang wis ora ånå.
7.
Nglungguhi
klåså gumelar.
Nindakaké panggawéyan kang wis tumåtå.
8.
Ngóntragaké
gunúng.
Wóng cilík asór biså ngalahaké wóng luhúr/gêdhé, nganti gawé kagèt wóng akèh.
9.
Nguthik-uthik
macan dhédhé.
Njarag wóng kang wís lilíh nêpsuné.
10.
Nguyahi
segårå.
Wèwèh marang wóng sugíh kang ora ånå pituwasé.
11.
Nucúk
ngibêraké.
Wís disuguhi mangan mulíh isíh mbrêkat.
12.
Nututi
layangan pêdhót.
Nggolèki barang sêpélé síng wis ilang.
13.
Nyangóni
kawula minggat.
Ndandani barang kang tansah rusak.
14.
Nyólóng
pêthèk.
Tansah mlèsèt såkå pamèthèke/pambatang. |
O
1.
Obah
ngarep kobèt mburi.
Tumindaké panggêdhé dadi contoné/panutané kawula alít.
2.
Ópór
bèbèk, mêntas awaké dhèwèk.
Rampung såkå rékadayané dhéwé.
3.
Ora
ånå banyu mili menduwúr.
Wataké anak biasané niru wóng tuwané.
4.
Ora
ånå kukús tanpå geni.
Ora ånå akibat tanpå sebab
5.
Ora
gonjå ora unús.
Wóng kang ålå rupane ugå atine.
6.
Ora
mambu énthóng irús.
Dudu sanak dudu kadang.
7.
Ora
tembúng ora tawúng.
Njupúk barange liyan tanpå kåndhå dhisík.
8.
Ora
uwúr ora sêmbúr.
Ora gêlêm cawé-cawée babar pisan.
9.
Ora
kinang ora udút.
Ora mangan åpå-åpå.
10.
Othak
athik didudút angèl.
Gunêmé sajak kêpéenak, barêeng ditêmêni jêbul angèl. |
P
1.
Palang
mangan tandúr.
Diwènèhi kepercayan nangíng malah gawé kapitunan.
2.
Pandêngan
karo srêngéngé.
Mêmungsuhan karo panguwåså.
3.
Panditanê
antaké.
Lairé katon suci batine ålå.
4.
Pêcrúk
tunggu bårå.
Dipasrahi barang kang dadi kêsênêngané.
5.
Pitík
tróndhól diumbar ing padaringan.
Wóng ålå dipasrahi barang kang aji, wêkasan malah ngêntèk-êntèki
6.
Pupúr
sadurúng benjút.
Ngati-ati mumpúng durúng cilaka. |
R
1.
Rampèk
rampèk kêthèk.
Nyêdhak- nyêdhak múng arêp gawé kapitunan.
2.
Rawé-rawé
rantas, malang-malang putúng.
Samubarang kang ngalang alangi bakal disingkiraké.
3.
Rêbút
balúng tanpa isi.
Pasulayan mêrga barang kang sêpèlè.
4.
Rindík
asu digitík.
Dikóngkón nindakaké(pênggawéyan kang cócók karo kêkarêpané.
5.
Rupå
nggéndóng rêgå.
Margå barang apík mulå rêgané yå larang.
6.
Rukún
agawé santoså, crah agawé bubrah.
Yèn padhå rukún mêsti padhå santoså, yèn pådhå congkrah mêsti bakal bubrah rusak. |
S
1.
Sabar
sarèh mêsti bakal pikolèh.
Tumindak samubarang åjå kesusu.
2.
Sabåyå
pati, sabåyå mukti.
Kerukunan kang nganti tekan pati.
3.
Sadumúk
bathúk, sanyari bumi.
Pasulayan nganti dilabuhi tekan pati.
4.
Sandhíng
kebo gupak.
Cedhak wóng tumindak ålå, biså-biså katut ålå.
5.
Satru
mungging cangklakan.
Mungsuh wóng kang isih sanak sadulur.
6.
Sêdhakêp
awé-awé.
Wís ninggalake tumindak ålå, nanging ing batín isíh kepingín nglakoni manèh.
7.
Sêmbúr-sêmbúr
adús, siram-siram bayêm.
Bisa kalêksanan margå olèh pandongàné wong akèh.
8.
Sêpi
ing pamrih, ramé ing gawé.
Nindakaké panggawéyan kanthi ora duwé kamélikan åpå-åpå.
9.
Síng
såpå salah bakal sèlèh.
Såpå síng salah bakal konangan.
10.
Sluman
slumun slamêt.
Sênajan kurang ngati-ati. nangíng isíh diparingi slamêt.
11.
Sumúr
lumaku tinimba, góng lumaku tinabúh.
Wóng kang kumudu-kudu dijaluki piwulang/ditakóni. |
T
1.
Tebu
tuwúh socane.
Prakårå kang wis apík, bubrah margå ånå kang durung mêsthi salah lan bênêré.
2.
Téga
larané ora téga patiné.
Sênadyan néegakake rêkasané, nangíg isíh mènèhipitulungan.
3.
Têkèk
mati ing ulóné.
Nêmóni cilåkå margå såkå gunêmé dhéwé.
4.
Timun
jinårå.
Prakårå gampang bangêt.
5.
Timun
mungsuh durèn.
Wóng cilík mungsúh pànguwåså, mêsthi kalah.
6.
Timún
wungkúk jaga imbúh.
Wóng bodho kanggone múng yèn kêkurangan baé.
7.
Tinggal
glanggang cólóng playu.
Ninggalaké papan pasulayan.
8.
Tulúng
mênthúng.
Katóné nulungi, jêbulé malah ngrusuhi.
9.
Tumbak
cucukan.
Wóng síng sênêng adu-adu.
10.
Tuna
sathak bathi sanak.
Rugi båndhå, nangíng bathi pasaduluran.
11.
Tunggak
jarak mrajak, tunggak jati mati.
Prakårå ålå ngåmbrå åmbråa, prakårå becik kari sathithík.
12.
Tembang
rawat-rawat, ujare mbók bakul sunambiwårå.
Khabar kang durung mêsthi salah lan bênêré. |
U
1.
Ucul
såkå kudangan.
Luput karo gêgayuhané.
2.
Ulat
madhêp ati mantêb.
Wís mantêb bangêt kêkarêpané.
3.
Undaking
pawartå, sudaning kiriman.
Biasané pawartå iku bédå karo kanyatakané.
4.
Ungak-ungak
pager arang.
Ngisin isini.
5.
Welas
tanpå alis.
Karêpé wêlas nangíng malah gawé kapitunan.
6.
Wís
kêbak sundukané.
Wís akèh bangêt kaluputané.
7.
Wiwít
kuncúng nganti gêlúng.
Wiwít cilík nganti gêdhé/tuwå. |
Y
1.
Yitnå
yuwånå mati inå.
Síng ngati-ati bakal slamêt, síng sêmbrånå bakal cilåkå.
2.
Yiyidan
munggíng rampadan.
Biyèné wóng dúrjånå/culikå, saiki dadi wóng síng alím.
3.
Yogå
anyånggå yogi.
4.
Murid
nirókaké piwulangé guru.
5.
Yuwånå
mati lenå.
Wóng bêcík olèh cilåkå, margå kurang ati-ati.
6.
Yuyu
rumpúng mbaróng róngé.
Omahé magróng-magróng nanging sêjatiné mlarat. |
Tidak ada komentar:
Posting Komentar